Nguồn gốc của “karamono” bắt đầu từ sự phổ biến ngày càng tăng của việc uống trà Trung Quốc trong triều nhà Đường (618-907). Những người sành sỏi bắt đầu đánh giá cao những món đồ đựng trà, và những lò gốm làm ra chúng bắt đầu được nhiều người biết đến. Nghi lễ uống trà đã đến với Nhật Bản nhờ nhà sư Nhật Bản Eichu, người đã trở về sau một thời gian dài ở Trường An (khi đó là thủ đô của Trung Quốc, nay là Tây An) vào năm 815, và phục vụ trà cho Hoàng đế Saga (trị vì trong khoảng 809-23). Trong giới thượng lưu Nhật Bản, trà đạo đã trở nên cực kỳ phổ biến, trà thường xuyên được dùng tại các ngôi chùa Phật giáo, các buổi lễ quan trọng của triều đình, cũng như các cuộc tụ họp đặc biệt để ngâm thơ hoặc biểu diễn âm nhạc.
CHÙA DAIKŌMYŌ-JI, KYOTO, NHẬT BẢN
Thời kỳ Kamakura (1185-1333) chứng kiến sự xuất hiện của trà đạo ở Nhật Bản, những người tham gia uống matcha dạng bột và đánh bông theo nghi thức. Sự phát triển này được cho là do linh mục Nhật Bản Eisai (1141-1215), người đã tới Trung Quốc hai lần vào cuối thế kỷ 12. Điều quan trọng là Eisai cũng quay trở lại Nhật Bản với những chiếc bát đựng trà gốm Jian tráng men đen mà ông đã phát hiện tại các viện Phật giáo Thiền tông trên Thiên Mục Sơn, ngọn núi trên địa hạt Lâm An phía tây Hàng Châu, khu vực trồng một số loại trà ngon nhất thế giới. Những chiếc bát màu đen mộc mạc được làm từ đất sét sẫm màu rẻ tiền, đến từ những lò gốm Jian phía Bắc tỉnh Phúc Kiến, không tinh tế cũng không tinh xảo, nhưng lớp men đen khiêm tốn của chúng lại có sức hấp dẫn tâm linh trần thế. Người Nhật gọi chúng là tenmoku (cách phát âm tiếng Nhật của Tianmu), và những chiếc bát này trở thành lựa chọn của các ngôi chùa Thiền tông, nơi trà được dùng để tập trung tâm trí và đưa con người đến gần hơn với mục tiêu giác ngộ của mình.
KENDO YANO, TRỤ TRÌ THỨ MƯỜI TÁM CỦA CHÙA DAIKŌMYŌ-JI, VỚI CHIẾC BÁT TRÀ ‘YUTEKI TENMOKU’
THỜI NAM TỐNG ĐƯỢC ĐỠ TRÊN BỆ SƠN MÀI CHU SA THẾ KỶ 15
Từ bộ sưu tập của ngôi chùa Phật giáo Thiền tông Daikōmyō-ji ở Kyoto, lần đầu tiên ngôi chùa tách một số tác phẩm khỏi bộ sưu tập từ khi nó được hình thành vào năm 1339, trong đó có chiếc bát yuteki tenmoku men đen gia truyền đặc biệt quý hiếm từ thời Nam Tống, nổi bật bởi lớp men lốm đốm tinh xảo, những vệt “lông thỏ” màu xanh và những “đốm dầu” lung linh. Thành công trong việc điều chỉnh lớp men, nhiệt độ lò và gián đoạn quá trình làm nguội một cách chính xác, thí nghiệm của các thợ gốm Jian đã tạo ra kết quả bất ngờ, được Tống Huy Tông (trị vì trong khoảng 1100-26) đặc biệt khen ngợi trong ‘Luận thuyết về trà’ của ông.
Tác phẩm này đi kèm với một đế sơn mài chu sa từ thời nhà Minh. Trà đạo đã trở thành một phần quan trọng trong nghi lễ hàng ngày của ngôi chùa kể từ thế kỷ 14. Được tôn kính vì lịch sử lâu đời, các vị trụ trì kế tiếp của ngôi chùa đã cống hiến hết mình cho công việc truyền đạo, sự giác ngộ của chúng sinh (shujo sayo) và chia sẻ nhận thức về văn hóa Phật giáo. Những chiếc bát Jian của ngôi chùa đã được mang ra sử dụng khi họ tiếp đón các nhà sư viếng thăm từ các ngôi chùa khác trong các sự kiện Thiền tông.
CHIẾC BÁT TRÀ GIA TRUYỀN ‘YUTEKI TENMOKU’ TRÁNG MEN ĐEN, KÍCH CỠ LỚN VÀ CỰC KỲ QUÝ HIẾM, THỜI NAM TỐNG,
ĐẾ ‘HOA’ SƠN MÀI CHU SA, TRIỀU MINH, ĐẦU THẾ KỶ 15
Từ thế kỷ 12 trở đi, đồ gốm sứ Trung Quốc cũng được các gia đình quý tộc ở Nhật Bản sử dụng trong môi trường thế tục và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội thượng lưu. Sở hữu những món đồ quan trọng của Trung Quốc là một dấu hiệu quan trọng của sự giàu có và địa vị xã hội, các gia đình quý tộc đã xây dựng những phòng khách đặc biệt trong nhà của họ để cất giữ những báu vật này. Các tướng quân Ashikaga, những nhà cai trị quân sự phong kiến của Nhật Bản trong thời kỳ Muromachi (1333-1573), là những nhà bảo trợ cho nghệ thuật và tin rằng việc tập hợp các bộ sưu tập tranh, thư pháp và đồ vật được chế tác tinh xảo ấn tượng, theo lời của John T. Carpenter, curator nghệ thuật Nhật Bản tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, là “một đặc quyền và nghĩa vụ của những người cai trị.” Ghi chép mô tả chi tiết những món quà hoàng gia xa hoa được gửi đến Mạc phủ từ Trung Quốc, bao gồm từ Minh Thành Tổ (trị vì trong khoảng 1403-24) và Minh Tuyên Tông (trị vì trong khoảng 1426-35), vị vua sau này gửi “bốn mươi chiếc bát trang trí bằng vàng, hoàn chỉnh với giá đỡ” vào năm 1433.
CHIẾC BÁT THỜI NAM TỐNG ‘YUTEKI TENMOKU’ VÀ ĐẾ SƠN MÀI CHU SA THẾ KỶ 15 TRONG CHÙA DAIKŌMYŌ-JI
CHIẾC BÁT DINGYAO MEN ĐEN TRANG TRÍ MẠ VÀNG CỰC KỲ QUÝ HIẾM THỜI NAM TỐNG
Một báu vật đặc biệt quý hiếm đã đến với Sotheby’s trong cuộc đấu giá Karamono: Những đồ vật gia truyền của nghệ thuật Trung Quốc từ Nhật Bản, một chiếc bát Dingyao men đen trang trí mạ vàng từ thời Bắc Tống. Được mô tả là “hiếm như thiên nga đen” trong thời đại của chúng, ngày nay có chưa đến một chục ví dụ còn tồn tại ở Nhật Bản và phương Tây, trong khi ở Trung Quốc chỉ có những mảnh vỡ được khai quật ở lò gốm Ding, Quyangxian.
Một ví dụ nổi bật về sự tinh tế xa hoa của nhà Tống, thân gốm trắng mịn của lò nung Ding được bao phủ bởi lớp men đen dày như mực, với hoa văn mạ vàng mà sự hiện diện của chúng giờ là một lớp mỏng màu trắng. Đó là một quá trình sáng tạo đặc biệt khác thường, một cách thể hiện khác thường đã đẩy chất liệu này đến giới hạn của nó. Chiếc bát này được liệt kê là “Vật thể Nghệ thuật quan trọng” (jūyō bijutsuhin) của Nhật Bản.
Thuật ngữ karamono cuối cùng đã phát triển vượt ra ngoài phạm vi đồ gốm Jian cho trà đạo, để bao gồm đồ sứ nhiều màu Cảnh Đức Trấn, tranh, thư pháp, lư hương, bình nước, bình hoa, đế sơn mài và các đồ kim loại có thể đi kèm với hoạt động văn hóa khác của Nhật Bản chẳng hạn như kodo (văn hóa hương) và kado (cắm hoa). Việc trưng bày các karamono quý giá ngày càng trở nên hoành tráng nhưng luôn tập trung vào “ba vật linh thiêng” phù hợp với các nghi lễ Phật giáo: Một lư hương, bình hoa và chân nến được sắp xếp trước một bức tranh cuộn.
MỘT CHIẾC BÌNH ‘KINUTA’ LONG TUYỀN MEN NGỌC HIẾM, KÍCH CỠ LỚN, TRIỀU NAM TỐNG
CHIẾC BÌNH ‘KINUTA’ LONG TUYỀN MEN NGỌC HIẾM, KÍCH CỠ LỚN, TRIỀU NAM TỐNG, ĐẶT TRONG CHÙA DAIKŌMYŌ-JI
Một trong những bảo vật như vậy là chiếc bình men ngọc Long Tuyền lớn và quý hiếm, triều Nam Tống, được truyền lại ở Nhật Bản từ thời phong kiến, và sau đó được lưu giữ trong bộ sưu tập của chùa Daikōmyō-ji, nơi nó được đặt trước một bức thư pháp. Những chiếc bình loại này rất được ưa chuộng ở Nhật Bản kể từ thời Kamakura, trong đó bình kinuta với kích cỡ lớn như vậy là đặc biệt hiếm. Một số học giả tin rằng hình dáng khác thường của nó du nhập Trung Quốc dưới dạng bình hoặc lọ thủy tinh từ phương Tây Hồi giáo, có thể là Iran. Hoàng đế Huy Tông được cho là sở hữu một sưu tập thủy tinh nhập khẩu, theo Yi Jian Zhi, tác giả Hong Mai, một học giả, quan chức thời Tống. Hai ví dụ có liên quan gần gũi đã được chỉ định lần lượt là “báu vật quốc gia của Nhật Bản” và “tài sản văn hóa quan trọng”. Số tiền thu được từ đấu giá sẽ được sử dụng để xây dựng một công trình thay thế cho khu cư trú hai trăm năm tuổi ở chùa Daikōmyō-ji, nơi có cấu trúc lâu đời dễ bị ảnh hưởng bởi động đất.
BÀI VIẾT CỦA MARIAN ANG
NGUỒN: SOTHEBY’S
BÀI VIẾT NÀY ĐƯỢC LƯỢC DỊCH BỞI VIET ART VIEW
