Dã thú là trào lưu nghệ thuật tiên phong đầu tiên của thế kỷ 20. Dẫn đầu bởi bộ ba họa sĩ trẻ đến từ Paris — Henri Matisse, André Derain và Maurice de Vlaminck — hội họa Dã thú đặc trưng bởi màu sắc mãnh liệt, biểu cảm, không tự nhiên, cùng với nét cọ được thả lỏng và hình thức đơn giản hóa.
Hoạt động tích cực từ khoảng năm 1905 đến năm 1910, các họa sĩ Dã thú dựa trên — và tiến tới một số trào lưu nghệ thuật gần đây, chủ yếu là các trường phái Ấn tượng và Điểm chấm, Gauguin và Van Gogh, những người từ chối dùng màu để mô tả đúng chủ đề của họ như trong tự nhiên.
… khi tôi đặt một màu xanh lá, nó không nhất thiết là cỏ; và khi tôi đặt một màu xanh lam, nó không nhất thiết là bầu trời”
HENRI MATISSE
Khi Matisse chia sẻ quan điểm trên, màu sắc, nói tóm lại, đã hoàn toàn được giải phóng.
Các họa sĩ dã thú đáng chú ý khác gồm Charles Camoin; Henri Manguin; Kees van Dongen; Georges Braque (người sẽ cùng với Pablo Picasso sáng lập chủ nghĩa Lập thể); Othon Friesz; Jean Puy; Raoul Dufy; và Georges Rouault.
- Dã thú
Tên của phong trào (Fauvism) có từ gốc tiếng Pháp với nghĩa là con thú hoang dã — fauve — bắt nguồn từ nhà phê bình nghệ thuật sừng sỏ, Louis Vauxcelles, khi viết bài đánh giá về Salon Mùa thu ở Paris năm 1905. Ngắm nhìn một tác phẩm điêu khắc phong cách Quattrocento được trưng bày cùng phòng với những bức tranh gây ngạc nhiên của Matisse, Derain và những người khác, ông nói, giống như chứng kiến “Donatello chez les fauves” (Donatello giữa những con thú hoang). Cái nhãn đã gắn, và ‘Dã thú’ ra đời.
- Cuộc gặp tình cờ
Câu chuyện của Dã thú bắt đầu với cuộc gặp gỡ tình cờ (và tình bạn sau đó) của Derain và Vlaminck vào năm 1900 — sau một chuyến tàu bị trật ray bên ngoài Paris, buộc tất cả hành khách phải ra ngoài và đi bộ. Và mùa hè năm 1905, Derain và một người bạn khác – Matisse – đã cùng nhau trải nghiệm ở cảng cá Collioure thuộc Địa Trung Hải, miền nam nước Pháp. Ở đó, họ đã vẽ một số tác phẩm tiêu biểu cho Salon mùa thu năm đó.
Henri Matisse ‘Người phụ nữ và cái mũ’ 1905, Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại San Francisco.
- Người phụ nữ và cái mũ
Giống như các họa sĩ Ấn tượng, phong cảnh đẹp là chủ đề rất phổ biến của các họa sĩ Dã thú — những người đã vẽ rất nhiều về Paris, vùng ngoại ô của nó, Normandy, Côte d’Azur, London. Tuy nhiên, tác phẩm lớn đầu tiên, mở đầu cho trào lưu, có thể lại là một bức chân dung, ‘Người phụ nữ và một cái mũ’ của Matisse (được đưa ra trước công chúng trong Salon Mùa thu năm 1905, hiện tại được trưng bày ở Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại San Francisco).
Trong tranh, Matisse diễn tả vợ của ông, Amelie, với mái tóc màu đỏ, mũi xanh lá, gò má màu xanh lam, và một chiếc mũ trông như một vồng hoa trên chóp. Sự nhạy cảm tư sản đã bị xúc phạm, một nhà phê bình đã nhận xét tác phẩm: “một hũ sơn tạt vào mặt công chúng”. ‘Người phụ nữ với một cái mũ’ rất nhanh được mua bởi các nhà sưu tập người Mỹ, Leo và Gertrude Stein, về sau họ là người bảo trợ trung thành đối với các tác phẩm của Matisse.
- Matisse và Derain
Trong những họa sĩ Dã thú, Matisse vẫn là người nổi tiếng nhất. Tuy nhiên, về mặt đóng góp cho trào lưu, Derain cũng quan trọng tương đương. Ông đã vẽ 2 seri mang tính bước ngoặt của hội họa Dã thú: một là vẽ sông Thames, trong chuyến thăm London; hai là về một làng ở L’Estaque, gần Marseilles, Pháp.
André Derain ‘Đường vòng, L’Estaque’ 1906, Bảo tàng Mỹ thuật, Houston.
- Những màu sắc cấp tiến
Chủ nghĩa Dã thú thành hình một phần nhờ những cải tiến trong sản xuất công nghiệp thế kỷ 19, làm ra những chất màu sáng hơn. Nhóm họa sĩ Dã thú thường sử dụng trực tiếp màu trong tuýp, không pha — có thể nói là màu ở dạng mạnh nhất có thể, bất chấp những qui chuẩn hàn lâm và những qui ước của nghệ thuật phương Tây nói chung.
- Nghệ thuật cách mạng
Mặc dù các họa sĩ Dã thú đã tạo ra cách mạng nghệ thuật, nhưng có thể nói họ không mang đặc trưng nào như cái tên của trường phái này. Trước khi trở thành một họa sĩ, Matisse là một luật sư, còn Derain là một kĩ sư. Thành viên duy nhất có vẻ gần gần vô chính phủ là Vlaminck, người đã khẳng định “muốn thiêu rụi École des Beaux–Arts bằng màu của mình”.
- Con đường đến Trừu tượng
Với những màu sắc rực rỡ và nét cọ tự nhiên, hội họa Dã thú đã tác động lớn đến trào lưu Biểu hiện của Đức, với hai hình thức: the Blue Rider và Die Brücke. Mặt khác, từ mô tả hiện thực đến tương tác màu sắc, hội họa Dã thú cũng mở ra con đường đến với Trừu tượng.
Nguồn: Sotheby’s
Lược dịch bởi Viet Art View
