Tác phẩm “Chân dung thiếu nữ với chiếc khăn xanh”, chất liệu lụa, sáng tác khoảng đầu thập niên 1950, là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất thể loại tranh chân dung nữ của Vũ Cao Đàm.
Dưới nhãn quan nghệ thuật sâu sắc của ông, chân dung thiếu nữ Việt Nam được mô tả tỉ mỉ, tinh tế, toát lên vẻ đoan trang, thanh lịch. Từ mái tóc dày đen nhánh quấn khăn mấn đến vầng trán cao, rộng, thông minh. Cuốn hút hơn cả là đôi mắt đuôi dài với nét mày thanh nhỏ; thêm chiếc cằm đầy đặn để hoàn thiện ngũ quan… hội tụ đầy đủ vẻ đẹp theo quy chuẩn nhân tướng học dân gian xưa.
Chiếc khăn xanh với chất liệu voan mỏng khá phổ biển trong tranh lụa của Vũ Cao Đàm. Nó như một “tương tác quan trọng” đóng vai trò là khối hình “trong suốt” duy nhất, phủ lên các hình “đặc” như cơ thể, khuôn mặt… với dụng ý tôn vẻ mềm mại, dịu dàng bên ngoài và khí chất bên trong.
Điểm đặc biệt nhất được tác giả tập trung diễn đạt là phần ý niệm dùng để miêu tả sâu sắc tâm thái của trí huệ. Nó toả ra từ ngũ quan, phủ đầy lên sắc diện xinh đẹp vẻ tự tin, thanh nhã; là đỉnh cao “thần thái” một nữ nhân có thể đạt tới, cho dù họ đang ở bất cứ trạng thái cảm xúc nào.
