Wassilly Kandinsky, ảnh chụp năm 1936. Boris Lipnitzki/Roger-Viollet/Topfoto
Họa sĩ sinh ra ở Moscow được nhiều người công nhận là cha đẻ của chủ nghĩa trừu tượng. Tại đây, Alastair Smart chọn ra những thời điểm và tác phẩm quan trọng từ cuộc đời phi thường của ông — minh họa bằng những tác phẩm xuất sắc được cung cấp tại Christie’s.
Cuộc gặp gỡ với Monet đã thay đổi tất cả
Wassily Kandinsky sinh năm 1866 tại Moscow trong một gia đình tư sản đa văn hóa: cha ông là một thương gia buôn trà đến từ Siberia, mẹ là dòng dõi quý tộc Mông Cổ. Ông được đào tạo như một luật sư, và là Phó Giáo sư Luật tại Đại học Moscow trước khi cầm cọ vẽ. Mọi thứ đã thay đổi, vào năm 1896, khi ông bắt gặp một bức trong xê ri ‘Haystack’ [Đống cỏ khô] của Monet tại một triển lãm — và đã rất kinh ngạc. Cách các hình dạng trần thế tan biến thành những sắc màu rực rỡ “vượt qua những giấc mơ hoang dại nhất” [của ông], Kandinsky về sau đã chia sẻ.
Việc chuyển tới vùng Alps đã tạo ra một bước tiến đáng kinh ngạc
Năm đó, ở tuổi 30, Kandinsky từ bỏ sự nghiệp và chuyển đến Munich để học nghệ thuật. Trong số các phong cách ban đầu mà ông tiếp nhận là Chủ nghĩa Ấn tượng và Juosystemtil (từ tiếng Đức tương đương với Art Nouveau [Tân Nghệ thuật]). Tiếp sau đó là những chuyến du lịch qua phần còn lại của châu Âu, trước khi ông định cư với người tình của mình, Gabriele Münter, tại thị trấn đẹp như tranh Murnau của Bavaria ở chân núi Alps.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Murnau — Ansicht mit Burg, Kirche und Eisenbahn’ 1909. 18⅞ × 27⅛ in (48 × 69 cm). Đã bán £6,761,250 ngày 6 Tháng hai 2013 tại Christie’s London
Các tác phẩm từ thời điểm này — chẳng hạn như Murnau: Ansicht mit Burg, Kirche und Eisenbahn (1909), Murnau: Strasse (1908), và Herbstlandschaft mit Baum (1910) — đánh dấu một bước tiến đáng kinh ngạc. Đắm mình trong màu sắc nổi bật, chúng thể hiện ảnh hưởng của Henri Matisse và phái Dã thú. Đáng chú ý hơn nữa là cách Kandinsky đơn giản hóa các hình dạng của cảnh quan thị trấn địa phương và cảnh quan xung quanh, giảm thiểu chúng thành các hình dạng cơ bản. Đây là một giai đoạn quan trọng trong quá trình chuyển đổi của ông sang trừu tượng.
Wassily Kandinsky (1866-1944), Bayerisches Dorf mit Feld, 1908. 15 × 18⅛ in (38 × 46 cm). Đã bán £4,969,250 ngày 21 Tháng sáu 2011 tại Christie’s London
Những cái nhìn thoáng qua vào cõi tâm linh
Kandinsky không phải là người theo tôn giáo theo nghĩa truyền thống, nhưng ông là người tâm linh sâu sắc. Trong số những nhà tư tưởng có ảnh hưởng đến ông nhiều nhất là Helena Petrova Blavatsky, người đồng sáng lập Hội Thông Thiên Học năm 1875, cho rằng có một cõi phi vật chất cao hơn bên ngoài thế giới hữu hình.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Strandszene’ 1909. 20¾ × 26⅜ in (52.8 × 67 cm). Đã bán $17,189,000 ngày 6 Tháng năm 2014 tại Christie’s New York
Trong bức tranh Strandszene, Kandinsky đã cung cấp những gì có vẻ như là một cái nhìn thoáng qua về thế giới: một mảng màu đỏ phong phú ở trên cùng của bức tranh, bên dưới là những hình người lao động trong thế giới vật chất. Năm 1911, ông viết một văn bản, Về tinh thần trong nghệ thuật, trong đó ông chỉ ra tiềm năng siêu việt của nghệ thuật, gợi ý rằng nghệ thuật không nên phụ thuộc vào thực tế có thể nhìn thấy. Tư duy của ông thể hiện trong chuyên luận đó đã đưa ông đến gần trừu tượng thêm một bước.
Triển lãm cá nhân đầu tiên của ông đã khiến các nhà phê bình bối rối
Cùng với Münter, Franz Marc và một số người khác, Kandinsky đã nhanh chóng thành lập một phần của nhóm có tên là ‘Der Blaue Reiter’ (The Blue Rider [Kỵ binh xanh]). Hội liên kết nhưng không chặt chẽ của những họa sĩ thử nghiệm, đã triển lãm cùng nhau lần đầu tiên tại Munich, trước khi triển lãm trong phòng trưng bày Herwarth Walden’s Der Sturm ở Berlin. Walden đã bị tác phẩm của Kandinsky thu hút đến mức vào năm 1912 đã mời họa sĩ triển lãm solo lần đầu tiên. Nó khiến phần lớn các nhà phê bình ngạc nhiên. Oskar Bie, của báo Berliner Börsen-Courier, đã viết rằng mình không thể hình dung ra “đầu cũng như đuôi” của các nhân vật và đồ vật bán trừu tượng.
Hiện tượng tri giác synaesthesia [những cảm giác đồng thời]
Kandinsky là một người yêu âm nhạc, và Richard Wagner được coi là một trong những nhà soạn nhạc yêu thích của ông. Ông cũng nhận thấy mối quan hệ mạnh mẽ giữa âm nhạc và hội họa, tin vào hiện tượng cảm thụ cảm giác hay những cảm giác đồng thời — theo đó sự kích thích của giác quan này dẫn đến sự kích thích của giác quan khác. (Ông cho rằng màu sắc và các dấu trong một bức tranh tạo ra những âm thanh cụ thể, giống như những nốt nhạc trong một bản giao hưởng tạo ra những cảnh tượng cụ thể.)
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Studie für Improvisation’ 8, 1909. 38⅝ × 27½ in (98 × 70 cm). Đã bán $23,042,500 ngày 7 Tháng mười một 2012 tại Christie’s New York
Kandinsky cũng đặt tiêu đề lấy cảm hứng từ âm nhạc cho ba loại tranh khác nhau: ‘Sáng tác’, ‘Ngẫu hứng’ và ‘Ấn tượng’ (các nghiên cứu về Ngẫu hứng 8 và Ngẫu hứng 3 đã được bán tại Christie’s).
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Studie zu Improvisation 3’ 1909. 17⅝ × 25½ in (44.7 × 64.7 cm). Đã bán £13,501,875 ngày 18 Tháng sáu 2013 tại Christie’s London
Trong số các nhà soạn nhạc được cho là đã ảnh hưởng đến nghệ thuật của ông, người nổi bật nhất là Alfred Schoenberg, người Áo tiên phong, người đã gạt bỏ các quy tắc hòa âm truyền thống để ủng hộ một cách tiếp cận mới, theo chủ đề. Điều này phù hợp với một nghệ thuật được giải phóng khỏi nghĩa vụ thể hiện những hình dáng bên ngoài.
Một loại hình ảnh mới
Kandinsky được ca ngợi, cùng với Piet Mondrian và Kasimir Malevich, là một trong những cha đẻ của nghệ thuật trừu tượng, và trong những năm dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất (được coi là đỉnh cao trong sự nghiệp của Kandinsky), ông đã tăng tốc theo hướng vẽ tranh không tượng trưng. Trong các tác phẩm như Ngẫu hứng mit Pferden (Ngẫu hứng với ngựa), bên dưới, màu sắc không còn được chứa trong đường nét nữa và Kandinsky đã đưa ra một loại hình ảnh mới trong đó hình thức được ưu tiên hơn nội dung.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Improvisation mit Pferden’ 1911. Sơn dầu trên toan. 28 × 39 in (71.1 × 99.1 cm). Đã bán $12,687,500 ngày 13 Tháng mười một 2017 tại Christie’s New York
Ông nhận ra rằng mình đang đặt ra những yêu cầu mới đối với người xem, đồng thời tuyên bố “cần thiết phải có sự tiến hóa trong quan sát”. Theo Giáo sư Rose-Carol Washton Long, người có uy tín với Kandinksy, điều này có nghĩa là người xem “tham gia vào việc tạo ra tác phẩm gần như tham gia vào một nghi lễ thần bí… Kandinsky buộc [chúng ta] giải mã những hình ảnh bí ẩn”. Trong Improvisation mit Pferden, hàng kỵ binh đi lên góc trên bên phải có phải gợi ý về một cuộc hành trình hướng tới sự thức tỉnh tâm linh không?
Chiến tranh buộc ông quay trở lại nước Nga cách mạng
Khi Đức tuyên chiến với Nga năm 1914, Kandinsky trở thành kẻ thù ngoài hành tinh và buộc phải trở về quê hương của mình. Sau Cách mạng Bolshevik năm 1917, một thời gian ngắn ngủi và nhiệt tình, ông đã giữ chức vụ chính ủy trong Bộ Văn hóa của chế độ mới. Ông cũng tham gia một số triển lãm nhóm. Tuy nhiên, theo thời gian, khi các giới hạn bắt đầu được đặt ra đối với quyền tự do sáng tạo, Kandinsky (cùng với vợ là Nina, người mà ông kết hôn năm 1917) đã quyết định quay trở lại Đức.
Bauhaus vẫy gọi
Năm 1921, ở tuổi 55, Kandinsky chuyển đến Weimar để dạy vẽ tranh tường và vẽ phân tích nhập môn tại trường Bauhaus mới thành lập. Ở đó, ông làm việc cùng với Paul Klee, László Moholy-Nagy và Josef Albers và những người khác. Ông không mất đi lòng nhiệt thành Messianic của mình, và hoàn toàn tin tưởng vào triết lý Bauhaus về cải thiện xã hội thông qua nghệ thuật.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Oben und links’ vẽ ở Weimar, Tháng ba 1925. 27½ × 19⅝ in (69.9 × 49.8 cm). Đã bán $8,311,500 ngày 15 Tháng năm 2017 tại Christie’s New York
Oben und links, ở trên, và Schwarz und Violett, phía dưới, là điển hình cho những tác phẩm của ông thời kì này: vẫn là trừu tượng nhưng được đánh dấu bằng các thành phần hình học như lưới, tam giác, vòng tròn.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Schwarz und Violett’ Tháng tư 1923. 30⅝ × 39½ in (77.8 × 100.4 cm). Đã bán $12,597,000 ngày 5 tháng mười một 2013 tại Christie’s New York
Thứ tự và sự cân bằng của bố cục trở thành cốt yếu, nhất quán với tư duy của Bauhaus rằng nghệ thuật nên được sử dụng để các tòa nhà và đồ vật được thiết kế tốt hơn cho công dụng hàng ngày.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Blau in Rund und Spitz’ 1933. Màu nước trên giấy. 16½ × 22⅛ in (42.1 × 56.8 cm). Ước tính: £80,000-120,000.
Đức Quốc xã dán nhãn nghệ thuật của Kandinsky là “suy đồi”
Năm 1933, không lâu sau khi lên nắm quyền, đảng Quốc xã đóng cửa Bauhaus, Kandinsky và vợ chuyển đến Neuilly-sur-Seine, ngoại ô Paris. Ban đầu, họ hy vọng việc di dời sẽ chỉ trong một hoặc hai năm, cho rằng nền chính trị Đức sẽ lắng lại. Ông viết cho người bạn của mình, nhà phê bình nghệ thuật Will Grohmann, vào năm 1934, “Chúng tôi không rời đi hẳn. Tôi không thể làm như thế, gốc rễ của tôi đã quá sâu trong đất Đức.”
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Noir bigarré’ 1935. Sơn dầu trên toan. 45¾ × 35 in (116.2 × 89 cm). Ước tính: £8,000,000-12,000,000.
Tuy nhiên, vào năm 1937, chính quyền Đức Quốc xã đã ra lệnh di dời 57 tác phẩm của Kandinsky khỏi các bảo tàng của quốc gia. Mười bốn trong số này đã được đưa vào triển lãm Entartete Kunst (Nghệ thuật suy đồi) khét tiếng, khai mạc ở Munich năm đó — triển lãm trong đó Hitler trưng bày các tác phẩm của các nghệ sĩ tiên phong mà ông ta cho là “động lực của sự đồi trụy”. Kandinsky trở thành công dân Pháp năm 1939.
Trong thời kì hoàng kim cuối cùng, ông đã có một hướng đi táo bạo
Ở Pháp, nghệ thuật của Kandinsky đã đi theo một hướng mới. Trong các tác phẩm như Rigide et Courbé, dưới đây, ông bắt đầu giới thiệu các hình dạng sinh học, phi hình học, vui tươi hơn. Những hình dạng này gợi lên phôi thai, ấu trùng, sinh vật phù du và các dạng sống nhỏ khác mà ông đã quan sát được khi sử dụng kính hiển vi — cũng như các chữ tượng hình cổ đại. Chúng bay lên tự do trên một mặt nền mở, không cấu trúc.
Wassily Kandinsky (1866-1944) ‘Rigide et courbé’ hoàn thiện ở Paris, Tháng mười hai 1935. 44⅞ × 63⅞ in (114 × 162.4 cm). Đã bán $23,319,500 ngày 16 Tháng mười một 2016 tại Christie’s New York
Tâm trạng luôn lạc quan, trái với những biến động địa chính trị vào thời điểm đó (quân Đức sẽ tiến vào và đánh chiếm Paris vào năm 1940), thời gian Kandinsky ở Paris là một trong những giai đoạn ông vẽ nhiều tranh nhất, 144 bức sơn dầu và khoảng 250 bức màu nước và bột màu chỉ trong hơn một thập kỷ. Ông mất ở Neuilly-sur-Seine năm 1944, ở tuổi 77.
Nguồn: Christie’s
Lược dịch bởi Viet Art View
