Logo loading

‘TÔI THẤY THIẾU ĐIỀU GÌ ĐÓ, VÀ ĐÃ HÀNH ĐỘNG VÌ NÓ’: CUỐN SÁCH CỦA KATY HESSEL—CÂU CHUYỆN NGHỆ THUẬT CỦA PHỤ NỮ

Nhà sử học nghệ thuật, curator, phát thanh viên, chia sẻ về cuốn sách đầu tiên của cô và việc mạng xã hội đang dân chủ hóa nghệ thuật. Marie Denise Villers (1774-1821), Marie Joséphine Charlotte du Val d’Ognes, 1801. Sơn dầu trên toan. Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, New York. Bộ sưu tập của ông […]
|Viet Art View

Nhà sử học nghệ thuật, curator, phát thanh viên, chia sẻ về cuốn sách đầu tiên của cô và việc mạng xã hội đang dân chủ hóa nghệ thuật.

Marie Denise Villers (1774-1821), Marie Joséphine Charlotte du Val d’Ognes, 1801. Sơn dầu trên toan. Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, New York. Bộ sưu tập của ông bà Isaac D. Fletcher, Được truyền lại từ Isaac D. Fletcher, 1917 (Acc. No. 17.120.204). Ảnh: Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, NY

“Thật sự là không đúng chút nào khi phải có một cuốn sách như thế này,” Katy Hessel chia sẻ. “Thành công của nó phản ánh nhu cầu của chúng ta đối với câu chuyện về những nghệ sĩ nữ, những người đã bị bỏ qua trong thời gian quá lâu.”

Cuốn sách đang được nhắc đến là cuốn sách bán chạy nhất theo tờ Sunday Times—Câu chuyện nghệ thuật không có đàn ông, nói về nghệ thuật của phụ nữ từ những năm 1500 đến những năm 2020. “Đây không phải là một lịch sử chắc chắn,” cô viết trong phần giới thiệu. “Tôi đang phá vỡ quy tắc mà tôi thường phải đối mặt trong nền văn hóa mà tôi lớn lên.”

Được chia thành năm phần, nó tập trung vào những thay đổi và phong trào nghệ thuật quan trọng cũng như một loạt các hoạt động sáng tạo, bao gồm cả những hoạt động thường bị coi là ‘thủ công’.

Viết lại lịch sử nghệ thuật mà không có đàn ông có khó không? “Không hề,” cô nói với một nụ cười. “Tôi thấy thiếu điều gì đó và đã hành động vì nó.”

Emma Civey Stahl, Tấm mền bông về những quyền của phụ nữ, khoảng 1875. Bông. Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, New York. Từ các nhà tài trợ khác nhau, 2011 (Acc. No. 2011.538). Ảnh: Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, NY

Câu chuyện nghệ thuật không có đàn ông là một phần mở rộng của tài khoản Instagram và podcast nổi tiếng của cô.

Cô chia sẻ rằng mọi chuyện bắt đầu sau khi cô đến thăm một hội chợ nghệ thuật năm 2015 và không thấy tác phẩm nào của các nghệ sĩ nữ. “Sau đó, tôi tự hỏi, liệu mình có thể kể tên 20 nghệ sĩ nữ trong đầu mình không. Câu trả lời là không,” cô nói. “Có phải về cơ bản tôi đang nhìn vào lịch sử nghệ thuật từ góc độ của những người đàn ông? Câu trả lời là có.”

Từ đó, cô bắt đầu thói quen mỗi ngày, đăng Instagrem về cuộc đời và tác phẩm của các nghệ sĩ nữ trong quá khứ và hiện tại, trên mọi danh mục, từ hội họa đến điêu khắc, nhiếp ảnh, dệt may.

Rosalba Carriera (1673-1757), Một quý cô và chú vẹt, khoảng 1730. Phấn trên giấy xanh. Viện Nghệ thuật Chicago, Bộ sưu tập Regenstein, 1985.40. Ảnh: Viện nghệ thuật Chicago

“Tôi không có nền tảng của riêng mình, vì vậy tôi đã hướng đến Instagram,” cô nói. “Đó là một không gian tuyệt vời để làm nổi bật những câu chuyện. Và bạn chỉ cần có internet.”

Cô có thấy mối tương quan giữa sự nổi lên của Instagram và sự quan tâm ngày càng tăng đối với các nghệ sĩ bị bỏ qua, đương đại và lịch sử không? “Chắc chắn rồi,” Hessel nói. “Internet và phương tiện truyền thông xã hội đã mang đến cho mọi người tiếng nói và khả năng tiếp cận thông tin hơn bao giờ hết.”

Vậy tại sao lại viết sách? “Bởi vì chú thích trên Instagram và các tập podcast chỉ có thể đưa bạn đi một đoạn,” cô giải thích. “Sẽ có điều gì đó rất mạnh mẽ về một đồ vật hữu hình trên kệ mà bạn có thể xem đi xem lại nhiều lần.”

Làm cho lịch sử nghệ thuật trở nên thú vị, toàn diện và dễ tiếp cận nhất có thể là trọng tâm của mọi việc. Hessel nói: “Tôi muốn những người chưa bao giờ bước vào bảo tàng hay phòng trưng bày đọc cuốn sách này và cảm thấy như họ là một phần của câu chuyện.”

Lối viết dễ hiểu, hấp dẫn, minh họa bằng hình ảnh đẹp, là một cách tiếp cận. “Đôi khi tôi thấy một số bài báo học thuật thực sự khó đọc,” cô thừa nhận. “Tôi muốn mọi người có thể tiếp thu thông tin, ngay cả khi họ không có kiến thức sẵn về chủ đề này.”

Marie Spartali Stillman (1844-1927), Khu vườn kì diệu, 1889. 30⅝ × 39¾ in (77.9 × 101.2 cm). Đạt 874.500 GBP ngày 10 tháng 12, 2020 tại Christie’s London

Kể từ khi ra mắt tài khoản Instagram, Hessel đã thu hút hơn 300.000 người theo dõi, giám tuyển vô số triển lãm ủng hộ các nghệ sĩ nữ, thành lập khu lưu trú nghệ sĩ tại Palazzo Monti ở Brescia, đồng thời giảng dạy tại các viện bảo tàng và tổ chức như Phòng trưng bày Quốc gia, Tate Modern London, Đại học Cambridge.

Cô cũng là người viết chuyên mục cho tờ Guardian, người dẫn chương trình podcast Dior Talks: Feminist Art [Nghệ thuật của phụ nữ] của Dior, người dẫn chương trình nghệ thuật cho BBC.

“Tôi đang đứng trên vai [những người khổng lồ] rất nhiều nghệ sĩ, nhà sử học nghệ thuật, học giả, curator trên toàn thế giới, những người đã làm việc rất nghiêm túc để có được tiếng nói này,” cô chia sẻ. “Tôi không thể viết được cuốn sách nếu không có những tác phẩm, sự uyên bác trong nghiên cứu và phê bình của họ.”

Maria Sibylla Merian (1647-1717), Một cây lựu cả hoa và quả, một con sâu bướm, kén của nó và hai con bướm. Minh họa của Côn trùng biến thái ở Suriname, 1719

Trong số những người mà cô nhắc tới có Naomi Beckwith, curator của Guggenheim và nhà sử học nghệ thuật người Mỹ Linda Nochlin, người có bài viết đột phá năm 1971—Tại sao không có nữ nghệ sĩ vĩ đại? bài viết đã tạo cảm hứng cho tên tài khoản Instagram của Hessel. “Họ đã trở thành biểu tượng và đúng như vậy,” cô nói. “Điều quan trọng là phải làm nổi bật những người đang làm việc nghiêm túc để thay đổi hiểu biết của chúng ta về nghệ thuật và những người tạo ra nó. Đó là lý do tại sao tôi cố gắng nói chuyện với càng nhiều người khác nhau càng tốt trên podcast của mình.”

Mặc dù vẫn còn nhiều việc phải làm để khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính trong thế giới nghệ thuật, nhưng bảy năm qua đã có nhiều tiến bộ. “Đã có quá nhiều thay đổi kể từ khi Frances Morris được bổ nhiệm làm giám đốc của Tate Modern vào năm 2016,” Hessel giải thích. “Kể từ đó, chúng ta đã thấy những người phụ nữ đứng đầu Louvre và Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia ở Washington, D.C., và nhiều triển lãm cá nhân hơn của các nghệ sĩ nữ.”

Artemisia Gentileschi (1593-1654) và cộng sự, Chiến thắng của Galatea. Sơn dầu trên toan. 77½ × 100⅛ in (196.85 × 254.5 cm). Đạt 2.130.000 USD ngày 15 tháng 10, 2020 tại Christie’s New York

Đối với Hessel, triển lãm Artemisia Gentileschi tại Phòng trưng bày Quốc gia London vào năm 2020 là một dịp trọng đại. “Đây là triển lãm cá nhân đầu tiên của họ về một nữ nghệ sĩ lịch sử,” cô nói, đồng thời cho biết thêm rằng các nghệ sĩ nữ vẫn chỉ chiếm một phần trăm trong bộ sưu tập của Phòng trưng bày Quốc gia.

“Gentileschi là nghệ sĩ tôi yêu thích tuyệt đối. Bà đã đột phá trong cách thực hiện sứ mệnh của mình—vẽ những nữ anh hùng như Judith (lấy đầu Holofernes) và Susanna (và những người lớn tuổi) với góc nhìn của phụ nữ.”

Clara Peeters (1589-1657), Hoa hồng, loa kèn, một bông diên vĩ và những bông hoa khác trong một chiếc bình bằng đất nung, với một chậu hoa cẩm chướng và một con bướm trên gờ. Sơn dầu trên ván. 25⅞ × 19¾ in (65.7 × 50.2 cm). Đạt 1.500.000 USD ngày 10 tháng 6, 2022 tại Christie’s New York

Cô viện dẫn họa sĩ Flemish thế kỷ 16 Clara Peeters, một người tiên phong khác, một nghệ sĩ đã vượt qua giới hạn của hội họa tĩnh vật và khẳng định bản sắc của mình. “Peeters thường vẽ những chân dung tự họa kín đáo trong các bức tranh,” Hessel giải thích, chỉ vào bức tượng bán thân ở phía trước chiếc bình trong bức tranh ở trên, được bán tại Christie’s tháng 6 năm 2022. “Tôi yêu sự hài hước và quyết tâm khẳng định vị thế của bà với tư cách một họa sĩ, do sự khắt khe với phụ nữ vào thời điểm đó.”

Cuộc nói chuyện chuyển sang hôn nhân và sự quy kết sai, hai trong số những lý do chính tại sao rất nhiều nữ nghệ sĩ đã bị bỏ qua từ lâu. “Các nữ nghệ sĩ thường bị cấm hoàn toàn khỏi việc vẽ tranh hoặc làm việc sau khi họ kết hôn,” cô nói. “Những nhà buôn nghệ thuật cũng thường gạch bỏ tên của một nghệ sĩ nữ và thay thế bằng tên của một nghệ sĩ nam để tăng giá trị của tác phẩm.”

Judith Leyster (1609-1660), Nhóm bạn vui vẻ. Sơn dầu trên toan. 29⅜ × 24⅞ in (74.5 × 63.2 cm). Đạt 1.808.750 GBP ngày 6 tháng 12, 2018 tại Christie’s London

Judith Leyster là một trường hợp điển hình. Họa sĩ Hà Lan thời hoàng kim được một nhà sử học ở Haarlem mệnh danh là “ngôi sao dẫn đường trong nghệ thuật”, hiện diện cùng những nghệ sĩ nổi bật nhất của thời đại. Tuy có những thành tựu ban đầu nhưng sự nghiệp của bà đi xuống sau cuộc hôn nhân năm 1636, tên tuổi bà cũng nhanh chóng chìm vào quên lãng.

Hessel nói rằng người ta đã không phát hiện lại về bà cho đến năm 1893, hơn 200 năm sau khi bà qua đời, khi một vụ việc ở tòa án tiết lộ rằng Carousing Couple [Cặp đôi chè chén] (1630), đã được Louvre mua dưới tên Frans Hals, trên thực tế được ký với tên viết tắt JL, kèm theo một ngôi sao.

Từ đó, nhiều tác phẩm bị quy kết sai khác đã được làm sáng tỏ, trong số đó có Nhóm bạn vui vẻ (ở trên), được cho là tác phẩm hợp tác giữa Leyster và Hals khi nó được trưng bày tại Guildhall ở London vào năm 1903, nhưng hiện được công nhận là một tác phẩm hoàn toàn của Leyster. “Tôi nghĩ có điều gì đó tràn đầy năng lượng về nó,” Hessel nói. “Cảm giác như thể nó có thể được thực hiện ngày nay.”

Lubaina Himid (sn. 1954), Gọi tên Tiền, 2004. Ảnh chụp tại Navigation Charts, Spike Island, Bristol, 2017. Tác phẩm: © Lubaina Himid. Được phép của nghệ sĩ, Hollybush Gardens, Các bảo tàng London và Quốc gia, Liverpool. © Spike Island, Bristol. Ảnh: Stuart Whipps

Điều này dẫn chúng ta đến ảnh hưởng của tác phẩm cổ điển đối với nghệ sĩ đương đại. “Các nghệ sĩ trẻ đang nhìn lại quá khứ nhiều hơn bao giờ hết vì họ có quyền truy cập vào rất nhiều nguồn tài liệu lịch sử trên internet,” Hessel nói. “Thật dễ dàng để Google hoặc tìm kiếm trên Instagram các tác phẩm của bậc thầy kinh điển và những câu chuyện đằng sau chúng.”

Cô viện dẫn ba họa sĩ sơn dầu đương đại, Jadé Fadojutimi, Somaya Critchlow và Flora Yukhnovich, tất cả đều lấy cảm hứng từ quá khứ. “Họ chứng minh sự phù hợp của các bức tranh cổ điển,” cô nói. “Và Lubaina Himid là một ví dụ tuyệt vời về một nghệ sĩ thực sự sử dụng những tạo tác đã ăn sâu vào lịch sử để thách thức ý nghĩa của chúng trước đây và ý nghĩa của chúng bây giờ. Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều bị mê hoặc bởi những tạo tác xưa và những câu chuyện của chúng.”

Xu hướng pha trộn các tác phẩm đương đại với cổ điển trong nội thất gia đình củng cố quan niệm này. “Tôi nghĩ với tư cách là một nhà sưu tập, bạn muốn tạo ra những cuộc đối thoại bất ngờ,” cô nói.

Có thể cảm nhận rõ niềm đam mê thúc đẩy sự thay đổi của Hessel. Nhưng mục tiêu cuối cùng của cô ấy là gì? “Tôi muốn phá vỡ tinh hoa trong nghệ thuật,” cô nói. “Rất nhiều người nghĩ rằng lịch sử nghệ thuật không dành cho họ vì họ không quen với thế giới của các phòng trưng bày, bảo tàng hay nhà đấu giá. Nhưng tôi nghĩ rằng sẽ có một nghệ sĩ hoặc một tác phẩm có thể nói lên câu chuyện cho tất cả mọi người trên hành tinh này. Bạn chỉ cần tìm ra nó.”

Nguồn: Christie’s

Lược dịch bởi Viet Art View

 

 

 

 

 

Chia sẻ:
Back to top