Logo loading

ĐIỀU GÌ LÀM NÊN MỘT KIỆT TÁC?

Chưa bao giờ cụm từ “danh họa” và “kiệt tác” lại được sử dụng một cách tùy tiện như hiện nay. Thói quen sử dụng “bừa bãi” danh xưng mang những hàm lượng giá trị sâu rộng, quan trọng về một “nghệ sĩ cực kỳ nổi tiếng” hay một “tác phẩm kinh điển” đã khiến […]
|Viet Art View

Chưa bao giờ cụm từ “danh họa” và “kiệt tác” lại được sử dụng một cách tùy tiện như hiện nay. Thói quen sử dụng “bừa bãi” danh xưng mang những hàm lượng giá trị sâu rộng, quan trọng về một “nghệ sĩ cực kỳ nổi tiếng” hay một “tác phẩm kinh điển” đã khiến cho người yêu nghệ thuật hoang mang, không biết dùng định lượng nào để làm thước đo giá trị.

Để giải đáp một phần những “hoang mang” ấy, Viet Art View thân mến gửi bạn đọc yêu nghệ thuật hai bài dịch rất hay. Bài thứ nhất “Điều gì làm nên một nghệ sĩ vĩ đại?” và bài thứ hai “Điều gì làm nên một kiệt tác?”, qua đó muốn gửi tới bạn yêu nghệ thuật cái nhìn tổng quan về ý nghĩa thực sự của hai cụm từ “danh họa” và “kiệt tác”. Từ đó, chúng ta có thể nhìn nhận rõ nét và bình tĩnh hơn khi đã có “tham chiếu”… Trân trọng mời quý bạn đọc theo dõi.

 

Trước khi học cách tạo ra một kiệt tác, chúng ta phải hiểu được quy trình tạo ra kiệt tác. Ai đó phải đưa sơn lên mặt toan và tạo ra thứ gì đó mà chúng ta gọi là nghệ thuật. Điều tương tự cũng đúng với điêu khắc hoặc bất kỳ tác phẩm nghệ thuật hoặc phong cách nào khác. Sau đó, có người phải lấy giấy bút, thường là các nhà sử học nghệ thuật, các nhà phê bình, và đưa nó lên trang giấy để tạo thành từ ngữ, văn bản, cách diễn đạt về các tác phẩm nghệ thuật tạo hình tuyệt vời. Hình ảnh và âm thanh chúng ta xây dựng trong tâm trí sẽ tỏa sáng cho cả thế giới thấy. Chúng là sự sáng tạo và có một không hai. Tại sao chúng là những tác phẩm vĩ đại nhất? Vì giá trị mà người tạo ra chúng đặt cho chúng?

Kiệt tác là từ được sử dụng nhiều nhất trong thế giới nghệ thuật. Việc gọi thứ gì đó là ‘kiệt tác’ giúp biện minh cho mức giá cao hơn và báo hiệu chất lượng của tác phẩm nghệ thuật.

Và tất cả chúng ta đều biết rằng không phải mọi thứ do một bậc thầy như Picasso hay Van Gogh thực hiện đều nhất thiết phải là một kiệt tác.

Ngày nay, từ “bậc thầy” hay “kiệt tác” đã mất đi ý nghĩa vì nó không dựa trên bất cứ thứ gì hữu hình trong thế giới hiện đại. Nó trở thành một từ đẹp đẽ đã mất đi mục đích ban đầu. Bất cứ ai cũng có thể nói một tác phẩm nghệ thuật là một kiệt tác miễn là chúng được kết nối với giới tinh hoa nghệ thuật, và sau đó tác phẩm đó được đóng dấu là kiệt tác ngay cả khi thực tế không phải vậy.

Vì thế…

 

Sandro Botticelli, Sự ra đời của Thần tình yêu (khoảng 1484–1486). Màu keo trên toan. 172,5 cm × 278,9 cm (67.9 in × 109.6 in).

Uffizi, Florence. Nguồn: Wikipedia.

 

Điều gì làm nên một kiệt tác?

Kiệt tác là tác phẩm của một nghệ sĩ đã thấm nhuần tinh thần của thời đại mình và có thể biến trải nghiệm cá nhân thành trải nghiệm phổ quát. Những kiệt tác khiến chúng ta quên đi nghệ sĩ mà thay vào đó hướng sự chú ý của chúng ta vào tác phẩm của nghệ sĩ. Chúng ta có thể thắc mắc làm thế nào một tác phẩm cụ thể được thực hiện, nhưng hiện tại, chúng ta đang được đổi chỗ, chìm đắm sâu vào sáng tạo đến mức ý thức của chúng ta mở rộng.

Mặc dù có những tiêu chí khác nhau về các yếu tố cụ thể liên quan đến việc chọn ra một kiệt tác, nhưng vẫn có những phẩm chất chung mà mọi kiệt tác đều có. Một số cảm xúc phải được khơi dậy, cho dù đó là sự tò mò, sợ hãi hay phẫn nộ. Cần có phong cách, kỹ thuật, sự cân bằng và hài hòa. Sẽ rất hữu ích khi thảo luận về phối cảnh và hình thức, tuy nhiên, điều này vẫn không mô tả được yếu tố khó nắm bắt cần thiết cho một tác phẩm gây xúc động nào đó và động cơ là một yếu tố quan trọng khác.

 

Leonardo da Vinci, Mona Lisa, Sơn dầu trên gỗ cây dương, 77×53 cm, Nguồn: Wikipedia

 

Kiệt tác được xác định

Tuy nhiên, “Kiệt tác” có khía cạnh rắc rối của nó. Một số học giả đương thời bác bỏ thuật ngữ này như một tước hiệu tinh hoa, được sử dụng để loại trừ toàn bộ các thể loại nghệ thuật hoặc tạo ra bầu không khí huyền ảo cho những đánh giá phê bình. Và công chúng nói chung đôi khi coi một số tác phẩm là “kiệt tác” chủ yếu dựa trên cái tên và tiếng tăm của chúng.

Thuật ngữ “kiệt tác” [masterpiece, tức là một tác phẩm (piece) bậc thầy (master)] bắt nguồn từ thời Trung cổ khi các nghệ nhân tập sự phải chứng minh kỹ năng của họ bằng cách gửi tác phẩm mẫu mực để hiệp hội quản lý hoạt động buôn bán của họ phê duyệt — chạm khắc, gia công kim loại, tráng men. Nếu tác phẩm thể hiện được sự thành thạo nghề, người học việc sẽ được thăng cấp thành bậc thầy [master].

Một kiệt tác là thứ trường tồn với thời gian và được chiêm ngưỡng từ thế hệ này sang thế hệ khác. Thứ hai, nó phải ảnh hưởng đến các thế hệ nghệ sĩ và thay đổi cách mọi người nhìn vào phương tiện — có thể là hội họa, điêu khắc, nghệ thuật trang trí hoặc bất cứ thứ gì. Nó phải độc đáo đến mức một khi bạn đã xem nó, bạn sẽ chịu một sức ảnh hưởng không thể phai mờ từ quyền năng của nó, và bất kỳ nghệ sĩ nào đi theo hướng đó đều bị cáo buộc là học theo hoặc ở dưới cái bóng của bản gốc.

 

Michelangelo (1475–1564), Chúa tạo ra Adam, Một phần của Trần Nhà nguyện Sistine, Nguồn: Wikimedia Commons

 

Sự tiến hóa của kiệt tác

Ý nghĩa [của từ ‘kiệt tác’] phát triển dưới ảnh hưởng của những người sành sỏi, những người có thể đánh giá nghệ thuật dựa trên sự khác biệt trong thiết kế, năng lượng, độ hiếm, chất lượng, tuổi tác, xuất xứ, chủ đề, sức hấp dẫn phổ quát, tính độc đáo hoặc các học giả thường quan tâm đến lịch sử và tính xác thực của nó.

“Không có gì là kiệt tác – một kiệt tác thực sự – cho đến khi nó được khoảng hai trăm năm tuổi. Một bức tranh giống như một cái cây hay một nhà thờ; bạn phải để nó phát triển thành một kiệt tác. Một bài thơ hay một tôn giáo mới cũng vậy. Chúng bắt đầu bằng rất nhiều từ ngữ buồn cười. Không ai biết tất cả những điều đó là vô nghĩa hay là một món quà từ thiên đường. Và những người có một số tư tưởng nào đó về chúng chỉ là những kẻ lập dị, những con quỷ đáng thương không biết đủ để biết bất cứ điều gì.” — trích từ cuốn The Horse’s Mouth, Joyce Cary

 

Titian (1490–1576), Tình yêu Thiêng liêng và Tình yêu Trần tục, 1514, Sơn dầu trên toan, 118×279 cm, Nguồn: Wikimedia Commons

 

Sự học hỏi liên tục

Tất cả chúng ta đều bị nô lệ bởi những kinh nghiệm trước đây của mình. Người ta có thể đánh giá cao một nghệ sĩ vì anh ta nắm giữ nền tảng kiến thức về lịch sử nghệ thuật. Nhưng việc nhìn thấy nhiều hơn sẽ mở rộng sự hiểu biết và đánh giá cao sự tiến triển của sở thích, học thuật và sự phát triển cá nhân. Bằng cách xem các triển lãm, mọi người có thể tiếp tục phát triển và mở rộng kiến thức cho câu hỏi thế nào là một kiệt tác.

“‘[Mona Lisa,] đó thực sự là bức chân dung xấu xí nhất mà tôi từng thấy, có vẻ điều duy nhất khiến nó trở nên nổi tiếng là bí ẩn đằng sau nó,’ Katherine thừa nhận khi nhớ lại những chuyến đi đến Louvre và lắc đầu trước những khách du lịch tụ tập xung quanh để xem một người phụ nữ vàng da, không có lông mày, khiến cô nhớ đến Washington mím môi trên tờ đô la. Chắc chắn là họ đã có thể chọn một bức chân dung đẹp hơn của vị Tổng thống đầu tiên cho đồng tiền của mình chứ?” — trích từ cuốn Brushstrokes of a Gadfly, E.A. Bucchianeri

 

Raphael, Trường Athens, 1509–1511, Tranh tường, 500×770 cm, Nguồn: MVSEI VATICANI

 

Bài viết của Alina Livneva

Nguồn: VÎRTOSU ART GALLERY

Lược dịch bởi Viet Art View

Chia sẻ:
Back to top