Hội họa kinh điển
‘Chữ ký của nghệ sĩ trở nên đặc biệt thịnh hành vào đầu thời kỳ Phục hưng, khoảng thế kỷ 15,’ Maja Markovic, Trưởng phòng Phiên đấu giá ban ngày của bộ phận Hội họa kinh điển tại Christie’s giải thích. ‘Đó là thời điểm họ bắt đầu khẳng định khả năng sáng tạo và quyền tự chủ của cá nhân mình đối với các hệ thống
hiệp hội bằng cách viết tên, biểu tượng hoặc chữ lồng trên tác phẩm, thể hiện sự hãnh diện về thành quả sáng tạo của mình.’
Chữ ký có thể giúp ích nhiều hơn việc xác nhận quyền tác giả của một tác phẩm. Phong cách của chữ ký có thể được kiểm tra từ danh mục lí luận của một tác giả, trong khi, như Markovic nói, ‘một chữ ký có thể giúp thu hẹp khoảng thời gian mà tác phẩm được tạo ra, dựa trên những biến đổi của nó theo thời gian’.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng đơn giản như vậy. Các nghệ sĩ có xưởng lớn thường ký tên trên các tác phẩm đã được vẽ một phần hoặc đôi khi toàn bộ bởi trợ lý của họ, miễn là nó đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng của họ.
Những người đi sau cũng được biết là đã giả mạo chữ ký của các bậc thầy đã thành danh, và nhiều thế kỷ sau, chữ ký đôi khi được thêm vào bởi những người tìm kiếm lợi nhuận. ‘Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng chữ ký phù hợp với cách ký đã biết của nghệ sĩ và nó nằm đúng với màu sơn gốc, chứ không phải nằm trên những vết nứt’, Markovic nhấn mạnh. ‘Những yếu tố này có thể làm thay đổi đáng kể giá trị của một tác phẩm.’
DAVID TENIERS EM (ANTWERP 1610-1690 BRUSSELS) ‘LE DÉJEUNER AU JAMBON’
Trong ví dụ ở trên, rất hữu ích khi David Teniers em đã ký tên vào góc dưới bên trái của bức tranh trên đồng đỏ, bao gồm cả năm ông hoàn thành nó.
CHỮ KÝ CỦA DAVID TENIERS EM, NGÀY THÁNG VÀ CHÂN DUNG TỰ HỌA,
TRONG TÁC PHẨM CỦA ÔNG, ‘LE DÉJEUNER AU JAMBON’
‘Sau đó, ông cũng vẽ một chân dung tự họa kèm thời gian, như một cách để bổ sung chữ ký cho tác phẩm,’ Markovic chỉ ra. ‘Điều này cho thấy rõ ràng đây là một tác phẩm mà ông rất tự hào.’ Năm 2019, bức tranh được bán với giá 4,746,250 GBP tại Christie’s, một kỷ lục thế giới mới cho họa sĩ.
Hội họa Trung Hoa
Trong hơn 1.500 năm qua của hội họa và thư pháp Trung Hoa, việc tái tạo các tác phẩm, và thậm chí cả chữ ký của các bậc thầy là nền tảng cho sự phát triển của một nghệ sĩ, tiến sĩ Malcolm McNeill, chuyên gia trong bộ phận Hội họa Trung Hoa của Christie’s giải thích. Do đó, niên đại và tính xác thực của các tác phẩm có thể rất phức tạp.
Tuy nhiên, có rất nhiều manh mối có sẵn cho con mắt được đào tạo của một chuyên gia. ‘Đối với hầu hết các nghệ sĩ, chuyển động theo thói quen của bút lông khi viết thư pháp hoặc chữ ký sẽ trở thành một chuyển động nhanh chóng, tự động,’ O’Neill nói. ‘Những người sao chép chắc chắn sẽ chậm hơn và kém tự tin, và bạn có thể nhìn thấy nơi mà bút lông của họ ngưng lại.’
Con dấu của nghệ sĩ cũng phức tạp không kém. ‘Mỗi con dấu đều có những vết khía và vết lõm nhỏ khi kiểm tra kỹ,’ ông giải thích. ‘Việc sao chép chúng một cách hoàn hảo là điều gần như không thể,’ ông nói thêm. Các chuyên gia của Christie’s được đào tạo để nhận ra những dấu hiệu biết nói này, những dấu hiệu vô giá khi thẩm định một bức tranh Trung Quốc.
VĂN TRƯNG MINH (1470-1559) ‘NHỮNG BÀI THƠ TRÊN MỘT BẢN THẢO LIÊN TỤC’
Điêu khắc châu Âu thời kỳ đầu
‘Khi đánh giá một tác phẩm điêu khắc, tôi lật ngược nó lại và kiểm tra phần mà nghệ sĩ không định để mọi người nhìn thấy. Việc này giúp tôi biết nó được tạo ra như thế nào, khi nào và ở đâu,’ Milo Dickinson, Trưởng bộ phận Nghệ thuật Điêu khắc & Tác phẩm Châu Âu thời kỳ đầu tại Christie’s cho biết. ‘Nếu đó là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng, tôi sẽ tìm một cái hốc, điều này có thể cho thấy nó được đúc bằng kỹ thuật đúc sáp thời kỳ đầu. Ví dụ, các tạo tác đồng đúc từ thế kỷ 15 được làm theo cách này dày hơn nhiều so với các ví dụ ở thế kỷ 18, bởi vì quá trình đúc đã được cải tiến trong nhiều năm.’
Bước tiếp theo là tìm kiếm những khu vực có thể ít bị oxy hóa hơn và do đó không có lớp gỉ. ‘Ở đây, tôi dễ dàng xác định hợp kim của đồng hơn,’ Dickinson nói, ‘điều này có thể giúp xác định nguồn gốc của tác phẩm điêu khắc và thậm chí cả nghệ sĩ’.
MỘT BỨC TƯỢNG BẰNG ĐỒNG, THẦN VỆ NỮ ĐANG LAU MÌNH, TỪ MỘT MÔ HÌNH CỦA GIAMBOLOGNA (1529-1608),
ĐƯỢC ĐÚC BỞI ANTONIO SUSINI (1558-1624), VÀO KHOẢNG NĂM 1585-1600
MẶT DƯỚI CỦA TƯỢNG ĐỒNG, ĐỂ LỘ MỘT HỐC VÀ MÀU NGUYÊN BẢN CỦA ĐỒNG CHƯA BỊ OXY HÓA
Năm 2014, Dickinson được yêu cầu kiểm tra một bức tượng đồng của thần Vệ nữ, được cho là do nghệ sĩ thời Phục hưng Antonio Susini đúc. Chuyên gia giải thích, khi lật nó lên để lộ ra một lỗ có độ dày không đồng đều, ông cho rằng nó đã được đúc bằng kỹ thuật đúc sáp vào thế kỷ 16.
‘Ngoài ra, màu đỏ nhạt nguyên bản của đồng bên trong có nghĩa là nó có hàm lượng đồng cao, đặc trưng của các xưởng đúc thời Phục hưng Florentine,’ Dickinson nói. ‘Bằng chứng này đã hỗ trợ cho đánh giá của chúng tôi và khi tác phẩm được bán đấu giá, nó đã đạt 1.058.500 GBP.’
Tranh in và những loại khác
‘Một trong những điều đầu tiên tôi làm là giữ một bản in dưới ánh sáng để có thể xác định loại giấy được in trên đó,’ Alexandra Gill, Chuyên gia cao cấp của bộ phận Tranh in và những loại khác ở London giải thích. ‘Từ thế kỷ 15, “laid paper” [loại giấy làm thủ công, có những đường gân trên bề mặt; phân biệt với wove paper là sản phẩm của kỹ thuật làm giấy tân tiến hơn, cho bề mặt giấy mịn hơn] đã được sử dụng ở châu Âu. Được làm từ bột giấy mịn, vải lanh, có thể dễ dàng nhận biết bằng các đường dọc và ngang, được tạo ra bởi các sàng dây được sử dụng để ép từng tờ.’
Sau khi “wove paper” ra đời vào những năm 1750, được tạo ra bằng bột gỗ và có kết cấu đặc hơn và đồng đều hơn, ‘cùng loại với giấy chúng ta dùng ngày nay,’ Gill cho biết. ‘Nếu tờ giấy có vẻ không phù hợp với khoảng thời gian của tác phẩm, chuông báo động đã reng.’
REMBRANDT HARMENSZ VAN RIJN ‘NGƯỜI ĐÀN ÔNG VỚI ÁO KHOÁC VÀ
MŨ LÔNG CÚI MÌNH BÊN BỜ SÔNG (B., HOLL. 151; H. 14)’
MỘT VÍ DỤ CHO DẤU CHÌM ĐẠI BÀNG HAI ĐẦU TRÊN MỘT TRONG NHỮNG BẢN IN CỦA REMBRANDT TRONG KHOẢNG THỜI GIAN 1631-34
Giữ tờ giấy dưới ánh sáng cũng giúp để lộ các dấu chìm, các thiết kế không màu in vào tờ giấy khi nó được tạo ra.
‘Ví dụ, chúng tôi biết rằng vào những năm 1630, Rembrandt đôi khi sử dụng giấy có dấu chìm mô tả một con đại bàng hai đầu với vương miện,’ Gill cho biết. ‘Ngoài ra, để lấy một ví dụ khác, rằng từ năm 1938 đến năm 1939, Picasso đã xuất bản bộ 100 bức tranh khắc được gọi là “Bộ Vollard” trên giấy được đặt hàng đặc biệt từ nhà máy Montval gần Paris, có chữ ký của chính ông và Vollard làm dấu chìm,’ Gill nói. ‘Vì vậy, một loạt dấu chìm trên giấy được sử dụng bởi một nghệ sĩ là rất quan trọng trong việc giúp xác thực một bản in.’
Nghệ thuật hiện đại nước Anh
‘Tình trạng có thể là chìa khóa khi thẩm định một bức tranh,’ Pippa Jacomb, giám đốc bộ phận Nghệ thuật hiện đại của Anh và Ireland tại Christie’s cho biết. ‘Nếu bức tranh là trên một tấm toan, tôi sẽ kiểm tra xem nó đã được lót hay chưa, nghĩa là một tấm toan thứ hai đã được gắn vào bức tranh gốc để tạo thêm sự hỗ trợ và ổn định. Nếu có, tôi muốn biết tại sao.’
Trong lĩnh vực chuyên môn về tranh ảnh ở Anh thế kỷ 20 của Jacomb, lớp lót là khá bất thường vì các bức tranh, nói một cách tương đối, khá mới. ‘Nhưng nếu chúng được lót, nó có thể là để hỗ trợ sơn được phục hồi và sửa chữa các vết nứt,’ cô nói, ‘hoặc để tăng cường độ bền của toan nếu nó bị rách’. Các lớp lót được thêm vào rất thận trọng, các lớp cũ hơn có thể có tác dụng làm phẳng bề mặt một bức tranh.
Jacomb cho biết bước tiếp theo là kiểm tra tình trạng của tác phẩm dưới ánh sáng cực tím. Cô giải thích: ‘Màu được dùng gần đây hơn trên toan sẽ phát huỳnh quang, ánh sáng tím làm nổi lên những khu vực được phục hồi và chỉnh sửa không thể nhìn thấy bằng mắt thường hoặc dưới ánh sáng tự nhiên.’
Càng ngày, các nhà sưu tập càng thận trọng với tình trạng của tác phẩm. ‘Họ muốn biết càng nhiều càng tốt về lịch sử của một bức tranh và bất kỳ công việc nào được thực hiện trên đó,’ chuyên gia nói. ‘Điều này cũng có thể giúp cung cấp thông tin về bất kỳ công tác bảo tồn nào có thể cần thiết trong tương lai.’
LAURENCE STEPHEN LOWRY, R.A. (1887-1976) ‘MỘT CUỘC ĐUA PHƯƠNG BẮC’ 1956
‘Khi chúng tôi thẩm định “Một cuộc đua phương Bắc” của L.S. Lowry vào năm 2018, chúng tôi không thể tin được nó ở trong tình trạng đẹp như thế, đặc biệt là khi nó đã hơn 60 năm tuổi với kích thước ấn tượng 30×40 inch’, chuyên gia nhớ lại. ‘Tình trạng ban đầu, nguyên bản chính là cái các nhà sưu tập tìm kiếm và không nghi ngờ gì nữa, nó đã đẩy giá đấu giá lên 5.296.250 GBP.’
Nghệ thuật hậu chiến và đương đại
‘Khi kiểm tra các bức tranh, tôi tò mò muốn xem mặt sau của chúng, vì có thể có nhãn, tem, giấy nến và ghi chú cũ trên mặt sau của bức tranh và cáng của nó,’ Leonie Grainger, Giám đốc cấp cao của mảng Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại cho biết. ‘Những điều này cung cấp manh mối quan trọng liên quan đến xuất xứ và lịch sử triển lãm của tác phẩm.’
Thông thường những nhãn dán ở mặt sau đến từ các phòng trưng bày đã bán tác phẩm, và đôi khi các nhà sưu tập tư nhân có tem của riêng họ, cô nói. Chúng có thể được kiểm tra chéo để xác định nguồn gốc của bức tranh và giúp chứng minh tính xác thực.
‘Với một chút may mắn,’ Grainger nói thêm, ‘sẽ có những nhãn hiệu lịch sử từ các bảo tàng và triển lãm trưng bày tác phẩm, điều này bổ sung vào lịch sử triển lãm và tài liệu liên quan của nó. Hơn nữa, có thể có tem và số từ bảng xác thực của nghệ sĩ, điều này giúp các nhà sưu tập yên tâm và có thể làm tăng khả năng được ưa thích của một tác phẩm.’
JOSEF ALBERS (1888-1976) ‘LÒNG KÍNH TRỌNG VỚI Ô VUÔNG: GIỮA MÙA HÈ’ 1964
MẶT SAU TÁC PHẨM CỦA ALBERS VỚI MỘT SỐ NHÃN VÀ GHI CHÚ
Mặt sau các bức tranh của nghệ sĩ người Đức gốc Mỹ Josef Albers có thể là thú vị nhất, Grainger cho biết. Cũng như các nhãn từ các viện bảo tàng và phòng trưng bày, chúng thường chứa các ghi chú chính xác của Albers về các màu và sơn bóng mà ông đã sử dụng cho bức tranh. ‘Nếu tác phẩm cần được khôi phục’, chuyên gia lưu ý, ‘điều này sẽ được chứng minh là hơn cả sự hữu ích.’
NGUỒN: CHRISTIE’S
LƯỢC DỊCH BỞI VIET ART VIEW
